Inhoud

• Wat doet etanercept en waarbij gebruik ik het?
• Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
• Mag ik etanercept gebruiken met andere medicijnen?
• Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
• Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
• Hoe gebruik ik dit medicijn?

etanercept

Etanercept onderdrukt afweerreacties van het lichaam. Het hoort tot de TNF-alfa remmers, dat zijn medicijnen tegen ontstekingen. Etanercept is een biological. Dit betekent dat het door levende cellen in celkweken wordt gemaakt.

Artsen schrijven het voor bij reumatoïde artritis, de ziekte van Bechterew en bij psoriasis.

Wat doet etanercept en waarbij gebruik ik het?

Reumatoïde artritis

Verschijnselen
Reumatoïde artritis (RA) is een ontsteking van de gewrichten. Het geeft pijn, stijfheid en zwelling in de gewrichten van bijvoorbeeld de handen, polsen, enkels of voeten. Meestal zijn de verschijnselen zowel links als rechts in dezelfde gewrichten aanwezig.

Door de ontsteking wordt het gewricht dik en gevoelig, soms ook warm. Op den duur raken de gewrichten beschadigd.

Oorzaak
Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte. Dat betekent dat het lichaam antistoffen maakt tegen eigen lichaamscellen, in dit geval van de gewrichten. Hierdoor ontstaat een ontsteking die het gewricht verder beschadigt. Het is onbekend waarom het lichaam zich keert tegen de eigen cellen.

Werking
Etanercept remt in het lichaam het eiwit tumor necrose factor TNF-alfa, dat ontstaat bij ontstekingen zoals reumatoïde artritis. Hierdoor vermindert de ontsteking en wordt de reumatoïde artritis afgeremd.

Etanercept is een DMARD: een zogenaamde Disease Modifying Antirheumatic Drug. Dit zijn medicijnen die de schade aan de gewrichten door reuma kunnen afremmen.  Ze hebben geen snel effect op de pijn, maar ze kunnen de ontstekingsverschijnselen onderdrukken.

Behandeling
Artsen schrijven etanercept voor als andere DMARD’s, zoals methotrexaat, onvoldoende effect hebben of niet worden verdragen. Ook als de ziekte zeer snel opkomt en zeer actief is, kan men dit middel voorschrijven.

Etanercept wordt ook toegepast bij kinderen met jeugdreuma.

Effect
Net als de andere DMARD`s werkt etanercept niet meteen. De klachten als pijn, stijfheid en zwelling nemen meestal binnen enkele weken af.

Ziekte van Bechterew

Verschijnselen
Bij de ziekte van Bechterew, ook wel spondylitis ankylopoëtica of spondylo-artritis (SA) genoemd, zijn de gewrichten tussen de ruggenwervels en tussen de wervelkolom en het bekken ontstoken.

Het gevolg is een pijnlijke, stijve rug die vooral in de ochtend na het opstaan problemen geeft. Door te bewegen verdwijnt de pijn en de stijfheid langzaam.

 In een vergevorderd stadium van de ziekte kunnen de ruggenwervels met elkaar vergroeid raken, waardoor een kromme rug kan ontstaan.

Behalve de ruggenwervelgewrichten kunnen ook knieën, heupen en schouders ontstoken zijn. Verder kunnen pezen, zoals de achillespees in de hiel, ontstoken raken.  De vingers en voeten gaan hierdoor pijn doen. Ten slotte hebben sommige Bechterew-patiënten regelmatig oogontstekingen of huid- of darmziekten.

Oorzaak
De oorzaak van de ziekte van Bechterew is nog onbekend. De ziekte wordt beschouwd als een reumatische aandoening, maar is niet hetzelfde als reumatoïde artritis. In sommige families komt de ziekte vaker voor.

Behandeling
De behandeling is erop gericht om de pijn en ontsteking te remmen en kromgroeien te voorkomen. De arts zal in eerste instantie pijnstillende ontstekingsremmers, zoals ibuprofen, diclofenac of naproxen voorschrijven. Ook is oefentherapie belangrijk om de wervelkolom soepel te houden. Als dit niet voldoende werkt, kan de arts een DMARD voorschrijven, een zogenaamde Disease Modifying Antirheumatic Drug. Dit zijn medicijnen die de schade aan de gewrichten door ontsteking kunnen afremmen. Etanercept behoort tot de DMARD’s.

Werking en effect
Etanercept remt in het lichaam het eiwit tumor necrose factor TNF-alfa, dat ontstaat bij ontstekingen zoals bij de ziekte van Bechterew. Hierdoor vermindert de ontsteking en wordt de ziekte van Bechterew afgeremd.
Net als de andere DMARD’s werkt etanercept niet meteen. De klachten als pijn en stijfheid nemen meestal binnen een paar weken af.

Psoriasis

Verschijnselen
Bij psoriasis is de huid ontstoken en schilferig, Ook jeukt de huid vaak. De klachten variëren sterk; er zijn perioden met weinig klachten, afgewisseld met perioden met heftige verschijnselen. De ernst van de aandoening varieert van 1 tot 2 kleine plekjes tot uitgebreide schilfering van de huid. Vaak zijn ook de nagels aangedaan.
Ongeveer 1 op de 20 psoriasispatiënten krijgt ook last van een gewrichtsontsteking. Deze vorm van psoriasis wordt artritis psoriatica genoemd. De gewrichten zijn dan pijnlijk, warm en gezwollen.

Oorzaak
Het is onbekend wat de oorzaak is van psoriasis. Men vermoedt dat psoriasis een auto-immuunziekte is. Dat betekent dat het afweersysteem de eigen lichaamscellen aanvalt, in dit geval van de huid en gewrichten.

Behandeling psoriasis
Artsen schrijven bij psoriasis in het begin instantie huidmiddelen voor die de ontsteking en schilfering tegengaan. Zoals bijnierschorshormonen (corticosteroïden) of calcitriol. Als deze onvoldoende helpen, zal de arts lichttherapie (PUVA), ciclosporine of methotrexaat voorschrijven. Als deze middelen ook niet helpen en als de psoriasis ernstig is, kan de arts etanercept voorschrijven.

Behandeling artritis psoriatica
Bij artritis psoriatica schrijft de arts in eerste instantie pijnstillers en ontstekingsremmers van het NSAID-type voor, zoals diclofenac of naproxen. Als dit onvoldoende werkt, zal de arts een DMARD voorschrijven. DMARD staat voor Disease Modifying Antirheumatic Drug. Dit zijn medicijnen die de schade aan de gewrichten door ontsteking kunnen afremmen.
Etanercept komt meestal pas in aanmerking als andere DMARD’s, zoals methotrexaat, onvoldoende effect hebben of niet worden verdragen.

Werking en effect
Etanercept remt in het lichaam het eiwit tumor necrose factor TNF-alfa, dat ontstaat bij ontstekingen zoals bij psoriasis. Hierdoor vermindert de ontsteking en wordt de psoriasis afgeremd.
Net als de andere DMARD’s werkt etanercept niet meteen. De klachten zoals schilfering, jeuk, ontstoken huid en pijnlijke gewrichten nemen meestal binnen een paar weken af.

Ziekte van Crohn

Bij de ziekte van Crohn is de darm ontstoken. Er zijn perioden waarin de ziekte hevig opvlamt, en perioden dat de ziekte rustig is. Als de ziekte opvlamt is er sprake van diarree, vaak bloederig, vermagering, ontstekingen en fistels. 

De behandeling bestaat uit ontstekingsremmende medicijnen, zoals mesalazine, bijnierschorshormonen (corticosteroïden) of een combinatie van beide. Als deze niet voldoende werken, schrijft de arts sterkere medicijnen voor, zoals methotrexaat, azathioprine, adalimumab of infliximab. Als deze onvoldoende werken of niet gebruikt kunnen worden, kan de arts etanercept voorschrijven.

Wat zijn mogelijke bijwerkingen?

Regelmatig (bij meer dan 30 op de 100 mensen)

• Roodheid, jeuk en zwelling op de plaats van injectie.

  Deze verschijnselen duren meestal 3 tot 5 dagen. U heeft er vooral de eerste maand last van. Daarna wordt deze bijwerking meestal minder.

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Meer kans op infecties, zoals verkoudheid, bronchitis, voorhoofdsholteontsteking, blaasontsteking of huidinfecties. Ook tuberculose kan zeer zelden ontstaan.
  Kinderen die behandeld worden met etanercept kunnen eerder een kinderziekte krijgen, zoals waterpokken. Ook kan de kinderziekte ernstiger verlopen. Voor kinderen die nog niet alle vaccinaties tegen kinderziekten hebben gekregen, is het beter om eerst alle vaccinaties te krijgen voordat ze met etanercept beginnen. Overleg hierover met de arts.

  Infecties ontstaan eerder omdat de lichaamseigen afweer is verminderd. Krijgt u koorts of verschijnselen van een infectie, raadpleeg dan altijd uw arts. Zelden ontstaat een ernstige infectie in het bloed; dit kan soms pas na een paar weken gebruik merkbaar worden.
  Heeft u tuberculose? Dan mag u dit medicijn niet gebruiken. Raadpleeg uw arts. Als u tuberculose heeft gehad kan uw arts u medicijn geven om de kans kleiner te maken dat het weer actief wordt.

• Hoofdpijn

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan huiduitslag, jeuk, galbulten, koorts, benauwdheid of flauwvallen. Waarschuw dan een arts. In zeldzame gevallen ontstaat 'angio-oedeem': een zwelling van het gezicht, lippen, mond, tong of keel. U kunt hierbij erg benauwd worden. Als het ontstaat moet u onmiddellijk een arts opzoeken of naar de Eerste-Hulpdienst gaan.
  In zeer zeldzame gevallen kan een ernstige huidaandoening ontstaan met blaarvorming. De blaren ontstaan met name op de lippen en op de slijmvliezen van de mond en geslachtsdelen. Neem dan direct contact op met een arts.

  Als u overgevoelig bent mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor etanercept. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Verergering van psoriasis.

  Raadpleeg dan uw arts.

• Minder rode en witte bloedcellen of bloedplaatjes. U merkt het aan extreme vermoeidheid, keelpijn, koorts, blaren in de mond, snel blauwe plekken of bloedneuzen en meer kans op infecties. Waarschuw in deze gevallen direct uw arts.

  Dit kan na enkele weken tot maanden ontstaan. Uw arts zal uw bloed daarom regelmatig laten controleren.

• Hartfalen of meer last van hartfalen. Bij toename van vocht vasthouden (dikke enkels) of benauwdheid moet u uw arts waarschuwen.

• Meer kans op chronische ziekten, zoals lupus erytematodes (LE), bloedvatontsteking, ontstoken spieren en huid (dermatomyositis). En op orgaanontsteking (sarcoïdose), leverontsteking (hepatitis), darmontsteking en oogontsteking (uveïtis).

• Meer kans op bepaalde soorten kanker, zoals lymfklierkanker, bloedkanker (leukemie) en huidkanker.

• Zenuwafwijkingen. Bij mensen met multiple sclerose (MS) of oogzenuwafwijkingen kunnen de klachten verergeren.

• Mensen die eerder hepatitis B hebben gehad, kunnen dit opnieuw krijgen. Bij mensen met hepatitis C kunnen de verschijnselen verergeren. Raadpleeg dan uw arts.

• Oogontsteking

  Waarschuw uw arts als u slechter gaat zien.

• Schade aan uw nieren

  Nierschade merkt u onder andere aan opgezwollen enkels en voeten. Neem contact op met uw arts of apotheker als dit optreedt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Mag ik etanercept gebruiken met andere medicijnen?

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje ‘samenstelling’.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Vaccins. Overleg met uw arts als u gevaccineerd gaat worden. Sommige vaccins mag u niet gebruiken. Etanercept vermindert de werkzaamheid van deze vaccins. En verhoogt de kans op bijwerkingen ervan. Dit betreft onder andere bof-mazelen-rodehondvaccin (BMR), gelekoortsvaccin, rotavirusvaccin en BCG-vaccin.
  Bij andere vaccins moet u soms een extra vaccinatie krijgen. Of moet uw bloed onderzocht om te kijken of het vaccin goed heeft gewerkt. Dit betreft onder andere influenzavaccin, tetanusvaccin en vaccin tegen baarmoederhalskanker.
• Sommige medicijnen tegen reuma of andere chronische ontstekingen, zoals abatacept, anakinra en canakinumab. Deze medicijnen verminderen de weerstand, net zoals etanercept. Hierdoor kunt u sneller infecties oplopen. Raadpleeg uw arts als u deze combinatie voorgeschreven heeft gekregen.
• Sommige medicijnen tegen kanker. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat. De werking of bijwerkingen van deze medicijnen kunnen veranderen. Overleg hierover met uw arts.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?

autorijden, alcohol drinken en alles eten? 
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?

Zwangerschap
U kunt dit medicijn veilig gebruiken tijdens de zwangerschap. Er is redelijk veel ervaring met het gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap. En er zijn geen aanwijzingen dat dit medicijn slecht is voor de zwangerschap of voor de baby.

Borstvoeding
U kunt dit medicijn gebruiken als u borstvoeding geeft. Dit medicijn komt mogelijk in een kleine hoeveelheid in de moedermelk, maar is waarschijnlijk niet schadelijk voor het kind.

Hoe gebruik ik dit medicijn?

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

Hoe? 
Maak de injectie volgens de instructie in de verpakking klaar. Etanercept wordt vlak onder de huid ingespoten, volgens de instructie bij de verpakking. Kies steeds een andere injectieplaats. U kunt bijvoorbeeld kiezen voor plekken in de dij, de buik of de achterkant van de bovenarm.

Wanneer? 
U gebruikt de injectie meestal 2 keer per week, soms 1 keer per week. Kies vaste dagen van de week om de injectie te gebruiken, bijvoorbeeld maandag en donderdag. U vergeet dan minder snel een dosis.

Hoelang? 
Het kan enkele weken duren voor u iets merkt van het effect van dit medicijn. U kunt eerder wel last krijgen van sommige bijwerkingen. Het is de moeite waard om het gebruik toch door te zetten. Voor veel mensen weegt het voordeel van het gebruik uiteindelijk op tegen het nadeel. Binnen 12 weken moet duidelijk zijn of dit medicijn voldoende bij u werkt. Als het werkt, kunt u het langdurig gebruiken.